زندگی چند نسلی در سازمان و صعوبت کار مدیران

نوشته دکتر سعید صیاد

محیط‌کار مرکب از «نسل‌های مختلف» یعنی مواجهه رهبر سازمانی با «طیفی از واکنش‌ها به تصمیمات سازمانی» و در عین حال «مطالبات متنوع از مدیر» خواهد بود . محیط‌کار چندنسلی به مهارت خاصی از مدیریت نیاز دارد.

محققان خاطرنشان کرده‌اند که ارتباطات ضعیف کارکنان منجر به بهم ریختگی سازمان و کاهش بهره وری می گردد. ” مطالعه‌ای از هلمز نشان می‌دهد که کل هزینه سوء تفاهم و عدم ارتباطات کارکنان به ۳۷ میلیارد دلار افزایش یافته است. (با میانگین هزینه برای هر شرکت ۶۲.۴ میلیون دلار) “

مطالعه فوربس بر روی ۳۰۰ شرکت بزرگ ثابت کرد که تنوع تجربیات، دیدگاه‌ها، دانش و مهارت عامل اصلی نوآوری است.. هر نسل بنا به شرایط جهان تفکر متفاوتی را تجریه کرده است. بنابراین منابع کاری چند نسلی تفکرات متفاوتی ایجاد خواهد کرد. بسیاری از سازمان‌ها با توجه به دلیل تغییرات گسترده به فکر تقویت نیروی کار خود در آینده هستند. داشتن نیروی چندنسلی باعث می‌شود سازمان شرایط مختلف را بررسی و آماده کند. ارتباطات نادرست تولید و ایجاد روابط در محیط؛ کار را کند می‌کند، به همین علت باید نسل‌های مختلف را بشناسیم.

در حالی که همه افراد از نظر ویژگی‌‌‌های شخصیتی، هیچ‌گاه به‌طور دقیق در یک تقسیم‌‌‌بندی نسلی مشخص قرار نمی‌‌‌گیرند، اما الگوها و یافته‌‌‌هایی از سال‌ها تحقیق و ارزیابی وجود دارد که شباهت‌‌‌هایی را بین تقسیم‌‌‌بندی‌‌‌های نسلی یافته است. این مجموعه متنوع از کارکنان، محیط کار را با انتظارات و نیازهای مختلفی تجربه می‌کنند. همچنین «فاکتورهای تعهد» از یک گروه نسلی به گروه نسلی دیگر، متفاوت است.

به افرادی که در یک دوره زمانی مشخص متولد شده اند، یک نسل می گویند. هر نسل تفاوت های آشکاری با نسل قبل یا بعد از خود دارد. با وجود اختلاف نظرهای زیادی که در مورد شروع و پایان هر نسل وجود دارد، توافقی در مورد شش نسل صورت گرفته که به شرح زیر می باشد:

1- نسل خاموش (سنت گرایان)  The Silent Generation: متولد ۱۳۰۷ تا ۱۳۲۳

2- نسل انفجار (نسل ازدیاد زاد و ولد) یا بیبی بومر Baby Boomers: متولد ۱۳۲۴ تا ۱۳۴۲

3- نسل ایکس:  متولد ۱۳۴۳ تا ۱۳۵۴ (نسلی که پس از جنگ جهانی دوم به دنیا آمده‌اند)

4- نسل وای یا Millennials: متولد ۱۳۵۵ تا ۱۳۷۳

5- نسل شهروندان دیجیتال زد یا:Centennials متولد ۱۳۷۴ تا 1390

6- نسل آلفا (متولدین 1391 به بعد) Gen Alpha   

نسل اول: نسل خاموش

نسل خاموش که به عنوان سنت‌گرایان هم شناخته می‌شوند. به افرادی گفته می‌شود که بین سال‌های ۱۹۲8 الی ۱۹۴۵ متولد شده‌‌اند. (در ایران ۱۳۰۴ الی ۱۳۲3). در فرهنگ این نسل اغلب کودکان باید گوش به فرمان بودند و اجازه صحبت بیش از اندازه نداشتند. به همین دلیل به این نسل ساکت یا خاموش می‌گویند. از این افراد در محل کار زیاد نمی‌شنویم ولی با توجه به سن آن‌ها و فرهنگ بزرگ شده در آن این ویژگی‌های را می‌توان به آن‌ها نسبت داد:

• سخت‌کوشی. این نسل در دوران رکود اقتصادی جهان و جنگ جهانی دوم بزرگ شده‌اند. به همین دلیل به کار به عنوان یک امتیاز فکر می‌کنند و اخلاق کاری قوی دارند.

• اراده قوی. این یک پیامد ساده برای آن‌ها است، آن‌ها در زمانه خودشان مجبور به زنده ماندن بودند.

• وفادار. آن‌ها در تمام طول دوران کاری خود با یک کارفرما باقی ماندند و انتظار این وفاداری را از کارفرمایان خود نیز داشتند.

• آنها به قدرت احترام می‌گذارند و برای آن‌ها همدردی ارزشمند است.

اغلب این افراد تا کنون بازنشسته شده‌اند و افرادی که فعال هستند اغلب نقش مشاور یا شریک را دارند.

نسل دوم: نسل انفجار یا بیبی بومر Baby Boomers:

به متولدین سال‌های‌۱۹۴۶ تا ۱۹۶۴ میلادی (۱۳۴۲-۱۳۲۴ خورشیدی) بیبی بومرها یا نسل انفجار زاد و ولد می گویند. این نسل در واقع نسلی هستند که بعد از جنگ جهانی دوم، هنگامی که اوضاع جهانی رو به بهبود، رفاه و رونق اقتصادی بوده است متولد شده اند. از آن جا که با پایان یافتن جنگ، مردم به احساس آرامش و خوش بینی و رفاه دست پیدا کرده بودند. انگیزه و امید به زندگی در آنها افزایش پیدا کرده بود و همین موضوع باعث افزایش آمار ازدواج و فرزند آوری شده بود. تحت تاثیر این شرایط افراد خصوصیات کاری مشابهی نیز پیدا کرده بودند. از جمله آن ها می توان به اخلاق کاری، هدف گرایی در فرآیندهای کاری، استخدام به شیوه ی چهره به چهره، امنیت شغلی و سیاست های کاری منعطف، اهمیت دادن به دریافت قدردانی از طرف کارفرما و… اشاره کرد. برای مثال همین که درآمد حاصل از شغلشان کفاف نیازهای اولیه یک زندگی راحت را می داد برایشان کافی بود و نیازی به تغییر شغل یا انتخاب شغل دوم احساس نمی کردند.

این نسل آرمان‌گرا ؛ انقلابی؛ سخت کوش؛ منظم ؛ روی کار متمرکز ؛ جمع‌گرا ؛  علاقمند به مدیریت دستوری:  علاقمند به استفاده از رسانه های عمومی مثل تلویزیون، روزنامه و رادیو هستند.

نسل سوم : نسل ایکس X

نسل پس از بیبی بومرها را نسل x می گویند. این نسل به دلیل کاهش رشد جمعیت از نسل قبلی کوچک‌تر است. این نسل علاقه به تنوع قومی بیشتر و تحصیلات بهتر نسبت به نسل قبل دارند. (در ایران متولدین ۱۳۴3 الی ۱۳۵4). از آنجا که والدین این نسل اغلب کارمند بوده و ساعاتی از شبانه روز را بیرون از خانه بودند که باعث می شد بچه ها در خانه تنها بمانند، بسیاریشان فردگرا بار آمده و انعطاف پذیری در کار و امکان برقراری تعادل میان کار و زندگی برایشان در اولویت قرار دارد. نظارت مستقیم بر کارشان را نمی پسندند. ارتباط برقرار کردن از طریق ایمیل یا شبکه های اجتماعی را به ارتباطات چهره به چهره ترجیح می دهند.

از آنجا که در آن دوران در سراسر جهان تلاطم ها و تحولات زیادی رخ داد، نا خود آگاه این نسل به تغییر عادت کرده است. از نمونه های این تحولات می توان به انقلاب سال 59 در ایران را مثال زد. این نسل حتی از تغییر استقبال می کند در حدی که به ندرت می توان افرادی از این نسل را پیدا کرد که به مدت 10 سال در یک سازمان واحد کار کرده باشند. یکی از باورهای این نسل این است که هیچ کس غیر از خودشان نمی تواند کاری برای آنها انجام دهد.

ویژگی های نسل X

• علاقه شدیدی به یادگیری چیزهای جدید دارند. که این موضوع احتمالا به دلیل وجود امکاناتی است که به آنها امکان دسترسی به اطلاعات از سراسر دنیا را می دهد.

• در عین حال که برای آزادی ارزش قائلند و نظارت مستقیم را برنمی تابند، اما به دلیل خصیصه فردگرایی، احساس مسئولیت بالایی دارند.

• ترسی از شکست ندارند.

• عاشق هیجانند و از رسمی بودن گریزانند.

• نسبت به نسل قبل سطح تحصیلات بالاتری دارند.

• اغلبشان دو شغله هستند.

• توانایی بالایی در تمرکز و وقت گذاشتن روی کارشان دارند.

• می توان گفت روشنفکرتر هستند چرا که تعصبات مدهبی دست و پاگیر ندارند و برخلاف نسل های پیشین، جنسیت را ملاک برتری نمی دانند.

• این نسل شاهد رنج اقتصادی پیشینان خود بوده‌اند و این یکی از دلایلی است که آن‌ها نسبت به نسل قبل کمتر به کارفرمایان خود متعهدند و به راحتی با تغییرات سازگار می‌شوند.

در این نسل زنان به طور افزایش در حال اضافه شدن به بازار کار بودند. به همین دلیل این نسل اغلب خودکفا، مستقل و مدبر بار آمده‌اند.

نسل چهارم: نسل وای Y یا   Millennials

این نسلی است که در مورد آن زیاد نوشته‌اند. این نسل را به عنوان هزاره‌ها (Millennials) نیز می‌شناسند. این‌ها بزرگترین نیروی کار هستند که 35 درصد را شامل می‌شوند. (در ایران متولدین تقریبا بین 1355 الی 1373). در حال حاضر، این نسل بزرگترین نسل آمریکا، ایران و به طور کلی جهان را تشکیل می دهد.  در آمریکا 72 میلیون نفر متعلق به این نسل هستند که بیشترین جمعیت مشغول به کار این کشور نیز از میان این نسل هستند. در ایران هم که از دهه شصتی ها و کمبود امکانات متولدین این دوره نسبت به جمعیتشان زیاد شنیده ایم. این نسل علاقه چندانی به کار بلند مدت در یک سازمان واحد ندارند.

برخی از ویژگی‌های این افراد:

• مسلط به تکنولوژی: تولد این نسل در دهکده جهانی بوده است. از این رو به اینترنت و دستگاههای دیجیتال مسلط هستند. از خانه خرید می کنند و حتی از در خانه از بهترین دانشگاه های جهان آموزش می بینند.

• پرسشگر: از آنجا که به کمک اینترنت به راحتی پاسخ سوالات خود را پیدا می کنند، روحیه پرسشگری در آن ها تشویق و تقویت شده است.

• اهل تجربه: ترجیح می دهند تا توان مالی خود را صرف کسب تجربه های جدید مثل سفر به نقاط مختلف زمین بکنند تا خرج کالاهای گران قیمت.

• استفاده از رسانه: در شبکه های اجتماعی بسیار فعال هستند. تا حدودی تلویزیون می بینند اما اینستاگرام، توییتر و فیس بوک جای روزنامه، مجله و رادیو را برایشان پر کرده است. اگر قصد تماشای فیلم و سریال داشته باشند از پلتفرم های آنلاین ستفاده می کنند

• تغییر در شغل. آن‌ها اغلب شغل خود را تغییر می‌دهند. این نسل اعتقاد دارد برای پیشرفت، کارآمدترین مورد تغییر شغل است. دلیل دیگر این است که آن‌ها اغلب به دنبال محیط کار ایده‌آل خود می‌گردند.

• اغلب این نسل حقوق را همه چیز خود نمی‌دانند. آن ها به سایر مزایا مانند: بیمه، توسعه، شغل مناسب و … فکر می‌کنند.

این افراد به دلیل بزرگی نسل‌شان در تمامی صنایع با شغل‌های مختلف حضور دارند. بسیاری از این افراد در شرکت‌های سنتی مشغول به کار هستند ولی سودای پیوستن به شرکت‌های استارت آپی را نیز دارند.

نسل پنجم: نسل زد Z (Z Generation)

به متولدین سال‌های ۱۹۹5 تا ۲۰۱1 میلادی نسل زِد  یا نسل نت یا نسل اینترنت می گویند. در ایران و با تقویم خورشیدی این تاریخ معادل سال های ۱۳۷4 تا ۱۳90 است. به این نسل شهروندان دیجیتال هم گفته می شود. چرا که نسبت به نسل هزاره وقت بیشتری را در فضای دیجیتال می گذرانند.  جوان‌ترین نسل بازار کار کنونی هستند. به آنها نسل بومی دیجیتال (Digital Natives) نیز می‌گویند.

برخی از متولدین این نسل به تازگی در حال ورود به بازار کار هستند . این گروه که در دنیای ارتباطات چشم به جهان گشوده اند توانایی بالایی در تصمیم گیری در لحظه دارند. چرا که وسیله ارتباطی و اطلاعاتی آنها رایانه نیست که در گوشه ای از اتاق روی میز باشد بلکه تلفن همراهیست که همیشه در دستشان است.

بسیاری از افراد این نسل حتی حوصله نوشتن یک عبارت چند کلمه ای را ندارند و استفاده اختصار کلمات برایشان متداول تر است (مثل س ، به جای سلام ! ) و به همین روش در مدتی بسیار کوتاه املای بسیاری از کلمات را تغییر داده اند.

از ویژگی های منفی این نسل این است که تنها با فشردن یک دکمه به حجم وسیعی از اطلاعات دسترسی دارند. این موضوع تشخیص صحت و راستی آزمایی اطلاعات را بسیار سخت و گاها ناممکن می کند. این نسل به واسطه تکنولوژی به اکثر چیزهایی که می خواسته بدون زحمت دست پیدا کرده. این موضوع باعث شده که برای انجام بسیاری کارها مثل نوشتن یا تایپ کردن حوصله کافی نداشته باشد. برای مثال می توانید به نوع دیالوگ های روزمره یا یا نوع نوشتاری که در فضای مجازی دارند دقت کنید. برای مدیریت نسل Z مهارت های نرم ارتباطی مثل شوخ بودن یا همدل و همفکر بودن و وجود ارزش های برابر در محیط کار را دست کم نگیرید. بدون شک قرار است که سازمان ها در چند سال آینده با نیروهایی سر و کار داشته باشند که هیچ شباهتی به کارکنان سابق خود که از نسل های پیش بوده اند، ندارند. بنابراین بهتر است هرچه زودتر سبک های مدیریتی، رهبری و کاری سازمان خود را پذیرای حضور این افراد بکنند تا بتوانند از توانمندی های ایشان به نحو احسنت استفاده کنند.

ویژگی‌های نسل Z

ویژگی های این نسل متاثر از گسترش تلفن های همراه هوشمند و شبکه های اجتماعی است. در واقع این نسل، تنها نسلی است که دنیا را قبل از ظهور تکنولوژی و دیجیتالی شدن، ندیده است. ویژگی های این نسل عبارتند از:

• مستقل: تفاوت جنس استقلال این نسل با نسل های پیش از خود در این است که از آنجا که به اطلاعات کافی از نتیجه ی آزمون و خطاهای آن ها دسترسی دارد، معمولا مسیری که لذت و موفقیت را در کنار هم دارد، انتخاب می کند.

• کارآفرین: در اینجا هم به دلیل جریان داده ای که در دسترسشان است، به فراز و نشیب های راه اندازی یک کسب و کار خلاقانه آگاهی دارند. به دلیل ارتباطات گسترده ایده های زیادی نیز در سر دارند که ترجیح می دهند به جای کار کردن برای دیگران، از به سرانجام رساندن ایده های خود درآمد کسب کنند تا از این طریق لذت و موفقیت را در کنار هم تجربه کنند.

• پذیرا: چون در عصر توسعه ارتباطات به دنیا آمده اند از تفکرات صفر و یکی و متعصبانه به دور هستند. می توانند در مورد مسائل مختلف گفتگوی منطقی داشته باشند.

• طرفدار یکتایی: علیرغم این که متعصب نیستند اما هویت، علائق و باورهای شخصیشان برایشان اهمیت دارد. منحصر بفرد بودن را به جدید بودن ترجیح می دهند.

• استفاده از رسانه: اخبار روز را از اینستاگرام و توییترخیلی سریعتر از رسانه های عمومی دریافت می کنند؛ در شبکه های اجتماعی ارتباطات دوستانه پیدا کرده یا ارتباطاتشان را بوسیله آن ها محکم کرده اند. اما اهل رسانه های عمومی مثل تلویزیون نیستند. از آنجا که این نسل با اطلاعات حقیقی و شفاف و بدون سانسور روبرو بوده اند، در سایر جنبه های کار و زندگی هم انتظار رویارویی با حقیقت و آنچه که واقعا هست نه آنچه که باید باشد، را دارند.

نسل ششم : نسل آلفا Gen Alpha   

این نسل ایده‌ای است که برای اولین بار از سوی مارک مک کریندل، محقق اجتماعی مطرح شد. به گفته مک کریندل، همه متولدین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۵ در دسته آلفا قرار می‌گیرند. طبق تحقیقات انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۵، نسل آلفا ثروتمندترین، تحصیل کرده‌ترین و با سوادترین نسل تاریخ باشد. (در ایران متولدین سال ۱۳۹۱ به بعد)

 ویژگی‌های نسل آلفا:

• آنها غرق در فناوری هستند. بیشترین بخش از سال‌های بزرگ شدن خود را کاملاً غرق در فناوری بوده‌اند.

• آنها متفاوت یاد می‌گیرند. آن‌ها اغلب به روشی بصری‌تر و تعاملی‌تر برای آموزش علاقه دارند. تأکید بر مهارت‌های حل مسئله و تجربیات یادگیری همتا به همتا خواهد بود.

• آنها به یک تجربه کاربری آنلاین عالی عادت کرده‌اند. این چیزی است که از موارد فوق ناشی می‌شود. از آنجایی که آلفاها تقریباً از لحظه تولد در معرض پلتفرم‌های دیجیتال مختلف قرار گرفته‌اند، چیزی بهتر از انتظار یک تجربه آنلاین شخصی‌شده و یکپارچه، از جمله روش‌های پیشرفته برای تعامل و برقراری ارتباط، نمی‌دانند.

با توجه به مقالات و پژوهش‌های مختلف ؛ سال‌های نسل‌ها حدودی و در اغلب موارد نزدیک به این اعداد است.