صداوسیما به جای روحیه کار و تلاش، روحیه رانتی را تبلیغ میکند
فرشید یزدانی گفت: «صداوسیما به مردم میگوید میتوانید با شانس و .. به درآمد برسید. این را به فساد اقتصادی که در جامعه وجود دارد هم وصل کنید. در واقع صداوسیما بهجای اینکه به روحیه کار، تلاش و دانشپذیری دامن بزند به روحیه رقابتی بدون هیچ پشتوانه دامن میزند.»
فاطیما فردوس: «با شرکت در این مسابقه فلانقدر پول برنده شوید»، «در این قرعهکشی شرکت کنید و صاحب یک خودرو شوید»، «جایزه این مسابقه همان لحظه برای شما واریز میشود» و .. رویه جدید صداوسیما برای جذب مخاطب است؛ مسابقههایی که با حضور یک سلبریتی و اسپانسربه مردم القا میکنند که برای پول درآوردن نیازی به تلاش ندارید، میتوانید با شانس یا تغذیه از درآمد دیگران به درآمد برسید. در همین میان فرشید یزدانی، جامعهشناس میگوید: «صداوسیما فرهنگ رانتطلبی را به جامعه تزریق میکند که همین مسئله بر مناسبات اجتماعی هم تاثیر میگذارد. در واقع به مردم میگوید میتوانید با شانس و .. به درآمد برسید. این را به فساد اقتصادی که در جامعه وجود دارد هم وصل کنید. در واقع صداوسیما بهجای اینکه به روحیه کار، تلاش و دانشپذیری دامن بزند به روحیه رقابتی بدون هیچ پشتوانه دامن میزند؛ رقابتی که هیچ اصولی ندارد.»
در یکی دو سال اخیر، شکل برنامههای صداوسیما به سمتی رفته که اکثر برنامهها با یک اسپانسر، مجری سلبریتی، مسابقه و قرعهکشی فضایی را ایجاد کرده که کاملا کازینویی شده؛ با توجه به این که این برنامهها شرایطی را برای مخاطب به وجود آورده که دائما میخواهند در این مسابقهها شرکت کنند، چه تبعات اجتماعی را به همراه دارد؟
وقتی رقابتی که مبتنی بر تلاش دانش و توانمندیهای خاص نباشد و فقط مبتنی بر شانس باشد، پشت سر آن روحیه رانتطلبی است. روحیهای که میگوید کار نکن و برو دنبال رانت! دقیقا وضعیتی مشابه شرکتهای هرمی که به مخاطب القا میکرد برای پولدارشدن نیازی به کار و تلاش نیست. اندیشهای که میگوید مردم کار نکنند و از جیب طبقات ضعیفتر تغذیه کنند.
در واقع صداوسیما بهنوعی دارد این فرهنگ رانتطلبی را به جامعه تزریق میکند که همین مسئله بر مناسبات اجتماعی هم تاثیر میگذارد.
دقیقا همین است؛ این مسئله بر مناسبات اجتماعی تاثیر میگذارد و به مردم میگوید میتوانید با شانس و .. به درآمد برسید. این را به فساد اقتصادی که در جامعه وجود دارد هم وصل کنید. در واقع صداوسیما بهجای اینکه به روحیه کار، تلاش و دانشپذیری دامن بزند به روحیه رقابتی بدون هیچ پشتوانه دامن میزند؛ رقابتی که هیچ اصولی ندارد. این رویه روحیه تلاش و کار جمعی را از بین میبرد؛ به نظر من این یک آسیب جدی به عرصه اجتماعی وارد میکند. در واقع صداوسیما رانت طلبی را به امری عادی تبدیل میکند. به عبارت دیگر فساد رو میشود و هیچ اتفاقی برای فردی که کار فسادآمیز کرده نمیافتد. از سویی بحث تقدیرگرایی هم ترویج میشود؛ اینکه میگویند افراد تلاش نکنند و فقط منتظر تقدیر باشد. بنابراین ترویج تقدیرگرایی یعنی ترویج عدم تلاش.
در حال حاضر در مسابه برندهباش، افراد با اطلاعات عمومی برنده میشوند اما پشت سر این موضوع میبینیم یک فرایندی مثل خرید سوال و … وجود دارد. در واقع یک مسابقهای که دانشمحور است تبدیل به مسابقهای تجاری شده است.
به نظر من این یک حرکت ضد توسعه و دانش در کشور است. مشابه این وضعیت همان خریدن پایاننامه است؛ دانشجو میگوید چرا کتاب بخوانم وقتی میتوانم پول بدهم و پایاننامه بخرم؟
نقش سلبریتیها در این موضوع چقدر است؟ اخیرا شاهد هستیم که یکسری سلبریتی با اسپانسر وارد صداوسیما میشوند، برنامه اجرا میکنند و … آنها چه فرهنگی را تزریق میکنند؟
وقتی یک سلبریتی محتوا ندارد و فقط ظاهر دارد، میتواند این نقش را بر عهده بگیرد زیرا میبینیم که بخشی از جامعه از این سلبریتی هویت و الگو میگیرد. به طور کلی ما به طور مرتب در صداوسیما به گسست اجتماعی آسیب میزنیم. بهعنوان مثال میگوییم باحجاب بیحجاب، میگوییم ولایی غیرولایی، نخبه غیرنخبه و … . در واقع بین گروههای مختلف فاصله میاندازیم. مثلا در اروپا بین کسی که جنگ رفته و نرفته فاصله زیادی نیست اما در اینجا با امتیازدهی و ارزشگذاری چنین مرزی میگذاریم.
گاهی صداوسیما تحلیلهای اقتصادی هم میکند؛ این تحلیلها را چطور ارزیابی میکنید؟
صداوسیما بحث بنیادی نمیکند؛ برخی از بحثهای اقتصادی بد نبوده ولی در بیشتر آنها صداوسیما از عرصه تفکر نقاد آسیب وارد میکند.
