پایان دوران خوش چینی ها در ایران

حضور چین در صنعت نفت ایران که به دنبال توسعه تحریم ها شدت گرفت، خسارات اقتصادی زیادی برای صنعت نفت کشور به همراه داشته است؛ هر چند که به نظر می رسد با بازگشت شرکتهای معتبر غربی و خلع ید چینی ها از چند پروژه نفتی، دوران خوش چینی ها در ایران به سر رسیده باشد.

به گزارش نکونیوز، حجم خسارت های حضور چینی ها در صنعت نفت ایران به حدی است که کارشناسان از بیان آن به دلیل تاثیر منفی که بر افکار عمومی دارد، امتناع می کنند. به گفته کارشاسنان و فعالان صنعت نفت ،چینی ها جنس های بی کیفیت خود را وارد بازار ایران کرده اند و در مقابل هیچ تاثیری در رشد و توسعه تکنولوژی در صنعت نفت ایران نداشته اند.

با گسترش تحریم های سازمان ملل علیه ایران، شرکت های چینی قراردادهای متعددی با ایران منعقد کردند. بر اساس آمارهای اعلام شده در سال ۹۲، حجم قراردادهای نفتی شرکت های چینی فقط در بخش های بالادستی صنعت نفت به بیش از ۳۰ میلیارد دلار می رسید. توسعه سه میدان عظیم نفت کشور شامل آزادگان جنوبی، یادآوران و آزادگان شمالی به پیمانکاران این کشور واگذار شد و شرکت های چینی گام هایی را برای خرید ۷۰ درصد سهام شرکت «میکو» در میدان نفتی آزادگان برداشتند.

مشکلات ناشی از حضور چینی ها در صنعت نفت ایران به حدی بود که وزیر نفت به محض روی کار آمدن به پیمانکاران کم کار که بخشی از آنها چینی بودند، تذکر داد. وزیر به شرکت های طرف قرارداد ایران هشدار داده بود که باید هرچه سریعتر نسبت به انجام تعهدات خود وارد عمل شوند. در نخستین اقدام، زنگنه شرکت های چینی را از پروژه توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی و پارس شمالی کنار گذاشت. شرکت چینیCNPC که از سال ۸۸ تا ۹۱ به عنوان پیمانکار پروژه توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی معرفی شده بود، به حدی در انجام پروژه تعلل کرد که در نهایت کنار گذاشته شد. همچنین وزیر نفت پس از هشدارهای لازم در زمینه خلع ید شرکت چینی فعال در پروژه اکتشاف میدان نفتی آزادگان و عدم توجه های لازم توسط این شرکت در نهایت آن را از حضور در این پرژه کنار گذاشت .

در ایام تحریم ها، دولت نهم و دهم از چین به عنوان آلترناتیوی برای دور زدن تحریم ها و بازار مناسبی برای نفت ایران یاد می کرد. در سال های اخیر حجم زیادی از نفت خام ایران به چین صادر شد اما این کشور هر بار مشکلات ناشی از حضور چینی ها در صنعت نفت ایران به حدی بود که وزیر نفت به محض روی کار آمدن به پیمانکاران کم کار که بخشی از آنها چینی بودند، تذکر داد. وزیر به شرکت های طرف قرارداد ایران هشدار داده بود که باید هرچه سریعتر نسبت به انجام تعهدات خود وارد عمل شوند

برای پرداخت پول نفت خام شرط های جدید وضع می کرد. یکی از شرط های دولت چین برای پرداخت پول نفت ایران، استفاده از واحد پولی این کشور در معاملات بود. یعنی چین به جای پرداخت دلار که ارزشی بین المللی داشت، یوان را به ایران می داد که محدودیت های زیادی برای کشور در تبادلات تجاری ایجاد می کرد.

عباسعلی اسلامی، عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی درباره حضور چین در بازار نفت ایران در گفت و گو با “نکونیوز” می گوید: اگرچه وجود خریدار برای نفت امری مثبت است اما چین مشتری خوبی برای ایران نبود.

وی با تاکید بر اینکه حضور چین در بازار نفت ایران اثر مثبتی برای کشور به همراه نداشته، ادامه می دهد: استفاده از یوان به عنوان واحد پول چین برای پرداخت پول نفت ایران، مشکلات اقتصادی کشور را حل نمی کند. اسلامی با اشاره به اینکه این شیوه مبادله به مفهوم آن است که ایران نفت خود را با اجناس چینی مبادله کرده است می افزاید : یوان را فقط می توان در اختیار واردکنندگان اجناس چینی قرار داد و خاصیت دیگری برای کشور ندارد. وی همچنین با اشاره به اینکه تجار ایرانی اجناس بی کیفیت چین را به کشور وارد می کنند، صادرات نفت ایران به این کشور را نوعی تجارت اجباری توصیف می کند و می گوید : در تمام این سال ها ایران مجبور بود معادل بهای نفت صادراتی، جنس بی کیفیت از چین وارد کند.

بهرام بارانی، رییس کمیسیون استاندارد انجمن سازندگان تجهیزات نفت نیز در گفتگو با “نکونیوز” درباره حضور شرکت های چینی در صنعت نفت ایران می گوید: اگر قرار است قراردادی با یک کشور خارجی بسته شود، باید به این پیش فرض ها توجه کافی داشته باشیم. اما کشور چین از نظر فن آوری، دوام و استهلاک قطعات، تولیداتی که قابل رقابت با نمونه های خارجی و یا حتی ایرانی باشد را در اختیار صنعت نفت قرار نداده است.بارانی در پاسخ به این سئوال که آیا محصولات ایرانی از لحاظ اقتصادی قابلیت رقابت با نمونه های چینی را دارند یا خیر، بیان می کند: با در نظر گرفتن امتیازاتی که دولت چین برای صادرکنندگان خود قائل شده و از سوی دیگر کلاس رقابت پذیری چین که وضعیت بهتری نسبت به ایران دارد، محصولات داخلی به لحاظ اقتصادی هم قابل رقابت با نمونه های چینی هستند. وی ادامه می دهد: امروز محصول چینی جایگزین تولیدات داخلی شده اما با کیفیت ضعیف تر و قیمتی بالاتر محصولات این کشور به صنعت نفت ورود پیدا کرده است.

رییس کمیسیون استاندارد انجمن سازندگان تجهیزات نفت درباره دلایل همکاری ایران با چین، می گوید: به دلیل تحریم ها مجبور شدیم با چین وارد معامله شویم. چینی ها شرط گذاشته بودند که فاینانس را فقط به شرط عقد قرارداد با این کشور، برای ایران تامین می کنند. وی تاکید می کند: رشد صنعت نفت ایران منوط به توسعه تحقیقات در این بخش است. بنابراین با توجه به اینکه اقتصاد کلان ایران به طور مطلق وابسته به نفت است، باید تکنولوژی هایی را به این صنعت وارد کنیم که بیشترین بهره وری را برای ما داشته باشد.

وی با اشاره به اینکه خسارات ناشی از حضور چین در پروژه های نفت و گاز ایران به حدی نجومی است که در راستای حفظ آرامش افکار عمومی نمی توان این اعداد را اعلام کرد، تصریح می کند: با توجه به اینکه امروز بحث رفع تحریم ها مطرح شده، باید همانگونه که اروپا برای ورود به بازار ایران برنامه دارد تا سهم حضور خود را افزایش دهد، ما نیز شرط بگذاریم که فقط در صورت ورود تکنولوژی های برتر به ایران با کشورهای اروپایی قراداد منعقد کنیم.

گزارش : سجاد خداکرمی