فصل جديد در اقتصاد جهان

يارگيري «جهان صنعتي» از «جهان در حال توسعه» جدي شد
فصل جديد در اقتصاد جهان

سران گروه 20 در نشست پيتزبورگ آمريكا- عكس: AFP
دنياي اقتصاد- دومين نشست سران 20قدرت اقتصادي جهان پس از نشست اول كه چند ماه پيش برگزار شد، ترديدها را درباره اينكه بلوك قدرت جديدي در حال تولد است كنار زد؛ چيزي كه اكونوميست از آن تحت عنوان «آغاز فصل جديدي در اقتصاد جهان» تعبير كرد.

با تولد رسمي اين گروه كه بنابر اعلاميه‌ رسمي كاخ سفيد، در آينده به يكي از مجامع مهم در اقتصاد جهاني تبديل خواهد شد، مي‌توان با اطمينان گفت كه معادلات سنتي پيشين كه ابتدا براساس تقابل شرق و غرب و سپس شمال و جنوب شكل گرفته بود، در حال پوست اندازي است.كاخ سفيد در اعلاميه‌ خود به صراحت نوشته است كه گروه 20 به تدريج جاي گروه هشت را خواهد گرفت. گروه هشت شامل هشت كشور صنعتي جهان شامل آمريكا، انگليس، فرانسه، آلمان، ايتاليا، ژاپن، كانادا و روسيه است كه در مسير تبديل به گروه20، كشورهايي را در داخل خود خواهد پذيرفت كه دو كشور از اين جمع متعلق به منطقه ايران (عربستان و تركيه) هستند.
بقيه نيز به جز استراليا، كشورهايي شامل آرژانتين، برزيل، مكزيك، كره جنوبي، هند، چين، اندونزي و آفريقاي جنوبي هستند كه تا چندي پيش در بلوكي تحت عنوان «جهان سوم» طبقه‌بندي مي‌شدند.اعضاي اين گروه بيش از 85درصد توليد ناخالص جهان، 80درصد تجارت جهاني و 66درصد كل جمعيت جهان را به خود اختصاص داده‌اند.
سران گروه 20 در اجلاس اوايل سال جاري در لندن، از تلاش براي اصلاح بازارهاي مالي با هدف جلوگيري از به كارگيري روش‌هاي پرمخاطره در عمليات مالي، به خصوص اعطاي وام و سفته‌بازي، خبر داده بودند. هدف از اين اقدامات، پيشگيري از بروز مجدد بحران در اقتصاد جهاني عنوان شده بود. باراك اوباما، رييس‌جمهوري آمريكا، همچنين خواستار اصلاح ساختار سازمان‌هاي بين‌المللي مانند صندوق بين‌المللي پول با هدف افزايش نقش كشورهايي مانند چين و ساير كشورهاي در حال توسعه در تصميم‌گيري‌هاي اين نهاد است. در مقابل، كشورهاي اروپايي كه نگران به خطر افتادن جايگاه خود هستند، با اين پيشنهاد مخالفت كرده‌اند. از ديگر نقاط مورد نظر اوباما، اصلاح ساختار مديريت اقتصادي و بازرگاني كشورها براي مبارزه با عدم توازن در تجارت جهاني است.
در حال حاضر، بعضي از كشورها مانند چين، ژاپن و آلمان داراي تراز تجارت مثبتي هستند، در حالي كه برخي ديگر از كشورهاي بزرگ، به خصوص آمريكا، با تراز تجاري منفي قابل‌توجهي مواجه هستند. به گفته بعضي از تحليلگران عدم توازن شديد در تراز تجاري كشورها از علت‌هاي اصلي بروز بحران مالي اخير بوده است.
علل تشكيل گروه 20
جهاني شدن اقتصاد و حجم بالاي تعاملات بين‌المللي امري است كه در مواقع بحران نيز اقدام هماهنگ و يكپارچه كشورها را ايجاب مي‌كند. در اواسط دهه هفتاد بحران نفتي و از هم‌پاشي سيستم تبادل ارز برتون وودز منجر به بحران جهاني اقتصاد شد. گروه هفت متشكل از كشورهاي فرانسه، آلمان، بريتانيا، ايتاليا، ژاپن، آمريكا و كانادا از سال 1977 به اين سو، همواره تشكيل جلسه داده و به بررسي مسائل پيش روي اقتصاد جهاني مي‌پردازد كه بعدا با اضافه شدن روسيه به گروه هشت (G8) تغيير نام يافت. عدم حضور اقتصادهاي در حال ظهور و دارندگان بالاترين نرخ‌هاي رشد اقتصادي، از جمله نقاط ضعف گروه هشت بود؛ چرا كه باعث مي‌شد اين نهاد به عنوان نهادي بين‌المللي نتواند ادعاي نمايندگي اقتصاد جهاني را بكند. تشكيل گروه20 كه با پيوستن قدرت‌هاي نوظهور اقتصادي مانند چين، هند و برزيل و همچنين عربستان سعودي چهره متوازن‌تري از گروه هشت دارد، در واقع پاسخي به همين نقاط ضعف گروه هشت بوده است. مهم‌ترين موضوع مورد بحث در نشست اخير گروه 20 همانند نشست پيشين بحران مالي جهاني بود، اما اين بار پس از به ثمر نشستن همكاري‌هاي بين‌المللي براي بازگرداندن ثبات به اقتصاد جهاني، مهم‌ترين مساله همفكري در جهت جلوگيري از بروز دوباره چنين بحران‌هايي بود.
يكي از مهم‌ترين تصميم‌هاي گرفته‌شده در اين نشست، افزايش حداقل 5درصدي سهم كشورهاي در حال توسعه و اقتصادهاي در حال ظهور در صندوق بين‌المللي پول و در مقابل كاهش 5درصدي سهم كشورهاي پيشرفته است.
ديگر تغيير نهادي مهم كه پيرو اين نشست انجام شد، عضويت كشورهاي بزرگ در حال توسعه در هيات ايجاد ثبات مالي (FSB) (كه متشكل از مهم‌ترين بانكداران و قانونگذاران مالي مي‌باشد) است. اين هيات از اين پس به ايجاد هماهنگي در بازارهاي مالي و نظارت بر قوانين ناظر بر اين بازارها خواهد پرداخت. از جمله وظايف FSB، نظارت بر عملكرد بانك‌ها و اطمينان حاصل كردن از تناسب قواعد حاكم بر بانك‌ها با هزينه‌هاي ناشي از بروز مشكلات در عملكرد سيستم بانكي است. تلاش براي كنترل پاداش‌دهي و سطح دستمزدها در سيستم بانكي (البته در مواردي كه سرمايه بانك به طرز خطرناكي پايين است)، از ديگر اولويت‌هاي گروه20 خواهد بود.با وجود همه اين تلاش‌ها، يكي از نكات بحث‌برانگيز در مورد تصميم‌گيري‌هاي گروه20، مانند هر نهاد بين‌المللي ديگري عدم‌وجود ضمانت اجرايي براي تصميم‌گيري‌هاي آن است. لذا برخي بر اين اعتقادند كه استفاده از تحريم‌هاي اقتصادي بايد به عنوان يك ابزار كنترلي توسط گروه20 مورد استفاده قرار گيرد. هر چند سران گروه20 معتقدند كه شرايط بحراني كنوني و ركود اقتصادي به تنهايي به عنوان عامل كنترلي براي كشورهاي عضو عمل خواهد كرد.به طور كلي عضويت در چنين همكاري‌هايي، به كشورها فرصتي مي‌دهد تا به پيگيري منافع خود در موافقت‌نامه‌ها و تصميم‌گيري‌هاي بين‌المللي بپردازند. ايران به عنوان يكي از بزرگ‌ترين صادركنندگان نفت و يكي از مهم‌ترين كشورهاي خاورميانه به لحاظ استراتژيك، مي‌توانست در جمع گروه20 حضور داشته باشد.

http://www.donya-e-eqtesad.com/Default_view.asp?@=176278

نوش